4 simpele stappen om zelf een metafoor te verzinnen
Deze schrijftip stel ik letterlijk al jaren uit omdat ik er zelf niet goed in ben en mezelf wijs heb gemaakt dat ik er daarom geen schrijftip over kan schrijven. Maar waarom zou ik niet zelf ook iets kunnen leren van mijn tips?
Het kwam door een persoonsbeschrijving die ik las in De schelpenzoekers van Rosamunde Pilcher:
Hij zag er een beetje verkreukeld maar verrukkelijk schoon uit, als wasgoed dat in de zon gedroogd maar nog niet gestreken is.
Jep, deze schrijftip gaat inderdaad over beelden en metaforen. Ik vind het knettermoeilijk om die te bedenken, maar beeldspraak zorgt er wel voor dat je boodschap blijft hangen. Niet alleen in fictie, maar in alle teksten.
De truc met beeldspraak is om niet te schrijven over warme broodjes en pijpenstelen, maar om een verrassend en origineel beeld te kiezen.
En dat doe je – volgens mijn research* – zo:
1. Bepaal welke eigenschap je wilt verbeelden. Laten we zeggen dat ik wil overbrengen hoe het voelt om vast te zitten in een writer’s block.
2. Bedenk welke dieren/mensen/dingen uitblinken in die eigenschap. Voor het writer’s block ga ik dus op zoek naar andere zaken die vastzitten of -zaten, zoals:
de kabinetsformatie;
een vlieg op van dat vieze bruine kleefpapier;
het zwaard dat Merlijn in een steen had gestoken om de koning van Engeland te vinden;
een auto in de modder;
Telegraaf-lezers in genderpatronen;
vruchtvlees rond de pit van een onrijpe pruim;
dat ene containerschip op het Suezkanaal;
het deksel van een koppige pot augurken.
3. Bedenk vervolgens welke opties het beste passen bij de situatie. Het idee van beeldspraak is dat je een of meerdere eigenschappen van de situatie vertaalt naar de metafoor – in dit geval stagnatie en frustratie. Ooit rolden de woorden zo uit je pen of toetsenbord, maar nu lukt het ineens niet meer en dat is ruk.
Meerdere opties bij stap 2 bevatten ook stagnatie en frustratie: de vlieg op het kleefpapier kon ooit vliegen, de auto in de modder kon ooit rijden en het containerschip kon ooit varen. Omdat de vlieg het meest tot mijn verbeelding spreekt, neem ik die mee naar stap 4.
4. En voeg tot slot nog wat details toe aan het beeld dat je kiest. Bijvoorbeeld zo:
Een writer’s block is als een vliegenval. Als je vleugels eenmaal aan zo'n velletje kleefpapier plakken, blijf je spartelen tot al je creativiteit om zeep is geholpen.
Misschien geen literair meesterwerk, maar je ziet die arme vlieg wel gelijk voor je. En dat is precies wat je met dit stappenplan wilt bereiken: een metafoor waar je direct beeld bij hebt.
Bonustip: bewaar originele beelden die je in het wild tegenkomt ter inspiratie. Een minigreep uit mijn eigen verzameling:
‘Ik blijf langer hangen dan de wallen van Wim Kok.’ Klassieker.
Uit Olive Kitteridge van Elizabeth Strout: ‘De wind vlaagde inmiddels uit alle richtingen, zodat de baai iets weg had van een blauwe taart met grillige witte glazuurpieken, die zich nu eens de ene, dan weer de andere kant op verhieven.’ Krijg er spontaan zin in taart van.
En deze voegde ik er toevallig gister nog aan toe tijdens het kijken van deze serie: ‘Dat is bijna net zo onmogelijk als een scheet terug naar binnen schuiven.’ Ik bedoel: hoe verzín je het.
Blijf oefenen en blijf de kunst bij anderen afkijken, dan word je zo een pro. En ja, dat zeg ik vooral tegen mezelf. 😅
* Duizendmaal dank aan mijn creatieve collega Inge, die me op weg hielp met deze schrijftip.
Deze schrijftip verscheen eerder in mijn nieuwsbrief, waarin ik je handvatten geef om beter te leren schrijven en ook nog een hoop glimlachdingen deel.